به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای گلستان، سد"وشمگیر"، قدیمی ترین سد استان گلستان است که در سال 1349 با هدف توسعه و بهبود اراضی کشاورزی حاشیه گرگانرود و پایین دست، کنترل و مهار سیلاب منطقه، پرورش آبزیان و زهکشی اراضی به بهره برداری رسید و تاکنون هزاران هکتار از اراضی این منطقه را سیراب کرده و هزاران تن ماهی به مدد آن تولید شده است.
معاون حفاظت و بهره برداری استان گلستان در این زمینه گفت: با توجه به ساختار زمین شناسی حوضه آبریز گرگانرود، در طول سالیان بهره برداری، رسوبات وارده به مخازن اصلی و فرعی سد به میزان قابل ملاحظه ای از حجم مفید آن را کاسته و کارایی کنونی آن به کمتر از 50 درصد کاهش یافته است.
مهندس سید محسن حسینی اظهار کرد: از این رو شرکت آب منطقه ای گلستان در اواسط دهه۸۰ طرحی را با عنوان "علاج بخشی سد وشمگیر" ارائه نمود تا با انجام اقدامات مطالعاتی و اجرایی زمینه نجات این سد فراهم شود.
وی با بیان ویژگیهای این سد گفت: این سد با طول تاج 430 متر و ارتفاع 20 متر از پی، از نوع خاکی همگن با مصالح سیلتی و رسی بوده و اکنون دارای یک مخزن اصلی و سه مخزن فرعی است.حجم اولیه مخزن اصلی 60 میلیون متر مکعب و حجم مخزن فرعی اول 18 میلیون متر مکعب بود .
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای استان افزود: مخزن فرعی شماره 2 با ظرفیت 12 میلیون متر مکعب در سال 1362 احداث شد و در سال 1369 نیز مخزن سوم با ظرفیت 3 میلیون متر مکعب ساخته شده است.این سد با یک مخزن اصلی و سه مخزن فرعی در گذشته از حجمی معادل 96 میلیون متر مکعب آب برخوردار بود، ولی اکنون به دلیل رسوبات ظرفیت آن حدود 42 میلیون متر مکعب است.
مهندس حسینی بیان کرد: قدرت تنظیم آب توسط این سد در ابتدای بهره برداری 175 میلیون متر مکعب بوده که به علت رسوبات سالیان گذشته اکنون به حدود 110 میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
وی اظهار کرد: با ساخت سدهای گلستان و بوستان در بالادست، میزان رسوبات وارده به این سد کاهش یافت و متعاقب آن بحث علاج بخشی آن مطرح شد که شامل افزایش مخزن، اصلاح و جایگزینی ایستگاههای پمپاژ ، مرمت اساسی شبکه آبیاری و زهکشی و موارد مرتبط با پدافند غیرعامل و نیز گردشگری در سد می باشد.
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای گلستان در ادامه در رابطه با علاج بخشی این سد اظهار کرد: در بحث علاج بخشی مخازن سد ها موضوع لایروبی به دلیل به صرفه نبودن مطرح نیست و به همین دلیل در سد وشمگیر نیز به جای لایروبی بحث افزایش ارتفاع در مخزن اصلی و مخازن فرعی و ایجاد مخازن فرعی دیگر مورد مطالعه قرار گرفت.
مهندس شعبان رسولی بیان کرد: پی از تصویب مطالعات، از سال 88 عملیات اجرایی علاج بخشی سد وشمگیر آغاز شد که در ابتدا قرار بود این عملیات 5 ساله به اتمام برسد، اما با توجه به کمبود اعتبارات تاکنون حدود 15 درصد کار شامل: افزایش حجم مخازن فرعی ۱ و ۲ ، ایجاد دریچه دوم مخزن فرعی ۱، احداث بخشی از مخزن فرعی ۴ ، احداث یک ایستگاه پمپاژ و تعمیرات تعدادی از پمپ ها و عملیاتی در شیکه انجام شده است و 95 میلیارد ریال اعتبار نیز تاکنون هزینه شده است.
این در حالی است که کل اعتبارات پیش بینی شده برای علاج بخشی این سد 240 میلیارد تومان پیش بینی شده بود که تنها طی چند سال اخیر 4 درصد آن به دلیل مشکلات اعتباری اختصاص یافته است.
وی تصریح کرد: یکی از راههای افزایش طول عمر مفید سد افزایش ارتفاع آن و در نتیجه ایجاد حجم ذخیره جدید میباشد. این روش در بسیاری از سدهای جهان و کشور انجام گرفته است.
مهندس رسولی افزود: اولویت اصلی در بحث علاج بخشی نیز در حال حاضر افزایش ارتفاع مخازن و نیز عملیات علاج بخشی سیستم هیدرومکانیکال و دریچه های تحتانی سد وشمگیر است که بخش دریچه های تحتانی در حال حاضر در دست انجام است. به منظور افزایش ارتفاع سد با توجه به محاسبات انجام شده افزایش یک متری ارتفاع سرریز سد در دستور کار شرکت آب منطقه ای گلستان قرار گرفته است.
براین اساس گزینه های مختلف افزایش ارتفاع سرریز مطرح و بررسی شده است. از گزینه های مختلف افزایش ارتفاع سرریز شامل: روشهای بتن ریزی روی سرریز اصلی، دریچه دار کردن سرریز، نصب فیوزگیت و سد لاستیکی مورد مطالعه قرار گرفته که گزینه نصب سد لاستیکی بر روی سرریز مورد تصویب قرار گرفته است.
مدیر دفتر بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی شرکت آب منطقه ای استان در ادامه بیان کرد: وضعیت بهره برداری اراضی از این سد ابتدا برای 21 هزار هکتار اراضی خالص بود که در حال حاضر با توجه به وضعیت کنونی سد تنها 50 درصد شبکه را می توان آبیاری کرد.
مهندس رسولی بیان کرد: طبق سوابق موجود آبگیری سد از بهمن ماه آغاز می شد که در حال حاضر و در چند سال اخیر، آبگیری سد از ابتدای آبان آغاز میشوددر حال حاضر حدود 10 میلیون متر مکعب آب در مخازن این سد وجود دارد که کشاورزان طبق برنامه زمانبندی از آن بهره مند می شوند.همچنین با استفاده از آب مرده سد که جهت کنترل پایداری سد نیاز به نگهداری آن است، سالانه حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تن ماهی نیز تولید شده و یاریگر اقتصاد استان است.
