مدیریت بحران (Crisis Management) :
علم و هنربرنامه ریزی، سازماندهی، هدایت ورهبری به صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ است که بابهره گیری از ابزارهای در اختیار، تلاش می‌کند خطرات ناشی از بحرانهای مختلف را براساس مراحل مختلف آن را کنترل نماید.
تعریف پدافندغیرعامل (PASSIVE DEFENSE):
هر اقدام غیر مسلحانه ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل خوانده می شود .
پدافند غیر عامل به منظور دفاع از مراکز، زیر ساخت ها، جان و سرمایه های انسانی در تمام ملت ها جزئی ضروری از یک کشور است.
تقسیم بندی بحران ها:
بحرانهای انسان ساخت بحران هایی هستند که ناشی از عملکرد و یا طرح و نقشه قبلی انسانها و فراگیر باشند. این بحران ها انواع متعددی دارند و بسیار پیچیده تر از بحران های طبیعی هستند: مثل بحران های اجتماعی یا اقتصادی که ناشی از عملکرد نادرست و یا طرح و نقشه دشمنان است که گریبانگیر جامعه می شود.
بحران های انسان ساخت گاهی با انگیزه های بسیار مشخص، قوی، خصمانه و سودجویانه طرح ریزی می شود مثل: «بحران جنگ». بحران جنگ بزرگترین و پیچیده ترین بحرانی است که بر تاریخ تمدن بشری سایه انداخته است. در دل بحران جنگ، بحرانهای مهم دیگری همچون بحران اقتصادی، امنیتی و بحرانهای انسانی چون، کمبود آب و غذا و شیوع برخی بیماریها و بحرانهای دیگر.... نمایان می شود.
منشاء حوادث طبیعی خدا است و علت حوادث طبیعی قوانین حاکم بر طبیعت است. مثل زلزله که حاصل حرکت لایه های زیرین زمین است و یا سیل که ناشی از حرکت هجم زیادی از آب و گل و لای می باشد. آنچه که حوادث طبیعی را مبدل به بحران می کند، عدم آمادگی انسانها است. در صورت آماده بودن و پیش بینی های لازم حوادث طبیعی با کمترین پیامد و با کمترین خسارت اتفاق می افتد. حوادث طبیعی را می توان از ابتدا با پیش بینی به موقع و اقدامات تخصصی و فنی قبل از حادثه مهار کرد
مدیریت بحران در یک سازمان به شرح زیر است:
اقدامات تسهیل کننده مدیریت بحران در پدافند غیر عامل :
در این حوزه اقدامات بسیار متنوعی صورت می پذیرد. یکی از اقدامات مهم پدافند غیر عامل در این حوزه ایجاد زیرساختهای لازم برای تخیله جمعیت در شهرها به هنگام حوادث و بلایا است. این اقدامات بمنظور کاهش تلفات انسانی صورت می گیرد و اقدامی بسیار ضروری است. همچنین ساخت ذخایر و مخازن نگهداری مواد لازم و ضروری چون آب، سوخت، غذا و دارو و.... از دیگر اقدامات مهم پدافندغیرعامل در این سطح است.
اقدامات مدیریتی در این حوزه شامل: مطالعه و پیش بینی بحرانها، حوادث و بلایا است. همچنین طراحی و آموزش نیرو ها و مردم و همینطور تمرین و مانور، در دستور کار پدافند غیر عامل است.
شامل اقدامات وسیعی است از جمله تهیه دستورالعمل های خاص و تعیین وظایف نیروها در شرایط بحرانی است.
انتظارات و اهداف پدافند غیر عامل در مدیریت بحران :
محور اساسی پدافند غیر عامل «حفاظت از جان انسان ها و سرمایه های انسانی» است و بعنوان اصلی ترین هدف، پدافند غیر عامل همواره در تلاش است که تلفات و ضایعات انسانی را در حوادث و بحرانها به کمترین میزان برساند.
پدافند غیر عامل تلاش می کند که سرمایه های اقتصادی را هرچه بیشتر از گزند تهدیدات و حوادث حفظ کند تا حداکثر امکانات موجود و منابع در شرایط بحران حفظ شده و ضایعات و تلفات منابع را به حداقل برساند.
پدافند غیر عامل قویاً در تلاش است که مایحتاج ضروری مردم شامل آب، غذا و نان، بهداشت، امنیت، سرپناه، ارتباطات و انرژی در شرایط بحرانی تداوم داشته باشد.
در بررسی هایی که در سازمان پدافند غیر عامل صورت گرفته است، انواع تهدیدات و بحران ها به دقت و موشکافی دسته بندی شده و اقدامات، وظایف، امکانات و نحوه مدیریت پدافند غیر عامل کاملاً بررسی شده است و تاکنون اقدامات موثری نیز در این راستا صورت گرفته است. تمام همّت و تلاش سازمان پدافند غیر عامل در این است که اثرات مخرب و پیامدهای ناگوار بحرانها و تهدیدات متوجه کشور را به حداقل رسانده و از جان و مال و سرمایه های ملی ملت ایران حفاظت و پاسداری کند.
