استحصال آب سطحی در استان گلستان به دو شیوه بهنگام و نابهنگام انجام می شود.استفاده همزمان از آب رودخانه هنگامی که آب در رودخانه جریان دارد مصرف بهنگام و ذخیره سازی آب رودخانه در زمانی که مورد نیاز نیست واستفاده در زمان نیاز استفاده نابهنگام نامیده می شود.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای گلستان، چون رودخانه ها نسبت به سطح زمین پایین تر هستند لازم است آب به وسیله تاسیساتی از قعر رودخانه بالا کشیده شده و به زمین های کشاورزی انتقال یابد. سازه های ثقلی و پمپاژ سازه هایی هستندکه در مصرف بهنگام از آن استفاده می شود .سازه های ثقلی در بخش سنتی، عبارت است از شق نهرهایی که بوسیله سنگ بخش ، خاکریز یا دریچه های چوبی سنتی، آب را استحصال می کنند،در سازه های مدرن تر بندها و سدهای انحرافی آب را از رودخانه به اراضی منحرف می کنند. استفاده از تاسیسات پمپاژ نیز در مواردی است که عمق رودخانه بیش از حدی است که بتوان سد انحرافی در آن ایجاد کرد و با نصب موتور پمپ های منفرد آب از رودخانه به اراضی کشاورز پمپاژ می شود و در مواردی که عمق رودخانه بیشتر باشد یا اراضی کشاورزی به شکل متمرکز بیشتر باشد و از حد توان موتورپمپ خارج باشد سازه هایی به نام ایستگاه پمپاژ ساخته و موتور پمپ های قوی تری روی آن نصب می شود تا حجم بیشتری از آب را در زمان معینی از رودخانه استحصال کنند.
به گفته معاونت حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان، در این استان سالانه حدود 90 میلیون متر مکعب آب به روش های سنتی استحصال می شود که 9 هزار و500 هکتار از اراضی کشاورزی را آبیاری می کند.
در سدها و بندهای انحرافی که تعداد آن ها به 76 مورد در استان می رسد ،سالانه حدود 80 میلیون متر مکعب آب استحصال می شود و 8 هزار و600 هکتار از اراضی را آبیاری می کندو در بخش استحصال آب به وسیله موتور پمپ های منفرد و ایستگاه های پمپاژسالانه حدود 50 میلیون متر مکعب استحصال می شود و حدود 5 هزار هکتار از اراضی استان را آبیاری می کند.
مهندس سید محسن حسینی در ادامه می افزاید: سازه سدهای لاستیکی که در استان وجود دارد سازه هایی هستند که بخشی از آن به شکل بتونی احداث می شود و بر روی آن یک استوانه لاستیکی که به وسیله کمپرسورهای قوی با هوا پر می شود به صورت موقت آب را پشت خود ذخیره می کند و در زمان عدم نیاز به آب، باد داخل لاستیک تخلیه شده و رودخانه جریان اصلی خود را ادامه می دهد. در این حالت به این سدها تنظیمی گفته میشود. که هم مصرف آب را به شکل بهنگام ممکن می سازد و هم با یک مدت زمان کوتاه امکان مصرف آب را پس از سیلاب فراهم می کند.
وی اضافه کرد: در استان گلستان دو فقره سد لاستیکی وجود دارد که هر دو روی گرگان رود است.
در صورتی که آب در برخی ماهها ذخیره و در برخی ماه های دیگر مصرف شود به آن مصرف نابهنگام گفته میشود. مانند سدهای بزرگ مخزنی،کوچک مخزنی،آب بندان ها،مزارع پرورش ماهی. در استان 14 سد بزرگ مخزنی در حال بهره برداری وجود دارد و سه سد بزرگ نیز در حال ساخت است.
سه سد در دست مطالعه و مجموع آبی که توسط سدهای بزرگ مخزنی ذخیره و تنظیم می شود حدود 400 میلیون متر مکعب است که مجموعا 37 هزار هکتار از اراضی استان را آبیاری می کند و سالانه 10 هزار تن ماهی نیز به وسیله آب این سدها تولید می شود. معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان، در ادامه تصریح می کند: در مجموع 345 سد کوچک مخزنی،آب بندان و مزرعه پرورش ماهی نیز در استان وجود دارد که توسط بخش دولتی و خصوصی ساخته شده است و 250 عدد آن فعال و مابقی غیر فعال است. سدهای کوچک مخزنی در استان حدود 130 میلیون متر مکعب آب را ذخیره و تنظیم می کند که 10 هزار هکتار اراضی استان را آبیاری و 7 هزار تن ماهی در آن ها تولید می شود.
