تصمیم گیری چند معیاره فازی به منظور مدیریت منابع آب سطحی در سد مخزنی بوستان - استان گلستان

   کمبود منابع آب و نیز تغییرات کمی و کیفی آنها، تجدید نظر در خصوص ارائه برنامه¬ها و تصمیم گیری های تخصیص این منابع در مدیریت یکپارچه آبخیز را ضروری نموده است. بدین منظور نتایج مختلف تخصیص های متفاوت منابع آب سد بوستان استان گلستان مورد تحقیق قرار گرفته است. توجه به امنیت آبی ساکنین پایین دست سد و در عین حال کاهش خطر وقوع سیل در اراضی پایین دست از جمله ارکان مدیریت بهره برداری از سد محسوب می شود. کنترل و تنظیم سطح آب در مخزن سد بطوریکه بتوان آب کافی برای تامین نیاز آبی خصوصا در ماه¬های کم آب را ذخیره نمود و در عین حال حجم خالی لازم به منظور کنترل سیلابها را فراهم آورد و همچنین نیازهای اکولوژیکی پایین دست را تامین کرد، از اهداف این پژوهش بوده است. در این پژوهش با بررسی داده های دبی جریان ثبت شده، مشاهده گردید که چهار ماه سیلابی در منطقه مورد مطالعه وجود دارد. این چهار ماه شامل اردیبهشت، خرداد، مرداد و شهریور می باشند. برای کاهش معضلات تخصیص منابع آب بین کاربران در اثر دیدگاه ها و اهداف مدیریتی مختلف بهره برداران منابع آب، 16 سناریوی مدیریتی خاص تدوین گردید. مقادیر دبی ماهانه ایستگاه هیدرومتری تمر در سال آبی 88-87 به کمک مدل سری زمانی SARIMA پیش یابی گردید. سپس، نحوه تخصیص و بهره برداری بهینه منابع آب سطحی با توجه به مقادیر پیش¬یابی شده به صورت ماهانه مورد ارزیابی قرار گرفت. پنج معیار جهت ارزیابی اثرات اجرای سناریوها تعیین گردید. این پنج معیار عبارتند از (1) میزان حجم خالی مخزن در ماه¬های سیلابی، (2) میزان آب ذخیره شده در پایان یک سال آبی، (3) خطر احتمال طغیان در پایاب سد، (4) میزان دبی سیل خروجی از مخزن و (5) خطر شکست سد در هنگام وقوع سیل. به منظور موازنه نتایج حاصل از اجرای سناریوهای تدوین شده، و نیز تعیین سناریو یا سناریوهای برتر فن تصمیم گیری چند معیاره فازی بکار گرفته شد. بدین منظور، پس از محاسبه مقدار معیارها در کلیه سناریوها و فازی سازی آنها، معیارهای مذکور به کمک  فرآیند FAHP وزن دهی گردیدند. سپس، 16 سناریوی تدوین شده با استفاده از روش TOPSIS جهت تعیین برترین سناریوها اولویت بندی گردیدند. با توجه به نتایج حاصله مشاهده گردید که سناریوهای تدوین شده در 9 اولویت قرار گرفتند و سناریوی هفت اولویت اول را به خود اختصاص داده است. این سناریو شامل انجام اقدامات کنترل سیل فقط در  ماههای اردیبهشت و مرداد می باشد و در سایر ماهها هیچ گونه اقدام کنترل سیل صورت نمی گیرد. تحقیق حاضر می تواند در آینده در قالب یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری برای نیل به مدیریت بهره برداری بهینه از مخازن، توسعه پیدا کند.