به مناسبت روز ایرانگردی و ایران شناسی انجام شد؛
به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای گلستان در این بازدید صفری کارشناس میراث فرهنگی گلستان، ضمن توضیحاتی در خصوص این سد قدیمی در استان گفت: سد گرکز به عنوان یک سازه تاریخی پیش از اسلام است.
وی افزود:هدف اصلی ساخت سد بطور دقیق مشخص نیست اما از بقایای موجود میتوان تشخیص داد بعد از رسیدن آب به تراز معلوم و انتقال آب بصورت ثقلی به نزدیکی دیوار دفاعی گرگان و پرشدن خندقی که در کنار آن بوده، باعث جلوگیری از هجوم دشمنان شده است.
گفتنی است ، سد گرکز قدیمی ترین سد استان گلستان و مربوط به دوره ساسانیان است که در یک کیلومتری شمال غربی روستای گرکز واقع شده است. نام سد بر گرفته شده از نام روستای گرکز می باشد.
این سد در حدود 12 کیلومتری جنوب غربی شهر کلاله و 20 کیلومتری شمال شرق شهر گنبد کاووس قرار دارد. روستای چای قوشان کوچک (کوچک لر) در ضلع جنوب شرقی سد گرکز واقع شده است.
سد گرکز بر روی رودخانه گرگانرود بسته شده ، که سازه اصلی از نوع خاکی است ، طول سد یاد شده در حدود 500 متر ، عرض دیواره سد در قسمت تحتانی 90 متر و در بخش فوقانی بین 10 تا 5 متر متغیر می باشد. ارتفاع سد گرکز از سطح زمین های اطراف در حدود 16 متر است.
جانمایی سد به گونه ای بوده که زمین های کشاورزی بالا دست و پایین دست از آب سد آبیاری می شده است.
سازندگان و معماران سد گرکز با استفاده از موقعیت طبیعی تپه ماهورهای ضلع جنوبی بر امتداد گرگانرود که در این نقطه بصورت یک فضای دالانی شکل درآمده بود ، استفاده نموده اند. و دهانه غربی آن را با ساخت یک دیواره خاکی بسته اند ، و مسیر رودخانه و تنوره آن را بوسیله آجرهایی به اندازه 10*40*40 سانتی متر با ملات ساروج آجرچینی نموده اند.
با ساخت دیواره سد، کانالی در جبهه شمالی آن احداث نموده ، که بعد از دو کیلومتر به خندق دیوار دفاعی گرگان می رسد.
در کتاب « از آستارا تا استرآباد » پیرامون سد گرکز چنین اشاره شده است :سد قدیمی گرکز به شماره 3254 و در مورخه 1379/12/25و با قدمت دوره تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
