معاون حفاظت و بهره برداري شركت‌آب منطقه اي گلستان :
جناب آقاي مهندس حسيني با تشكر از حضور شما در اين گفتگو خواهشمند است مختصراً درباره وضعیت آب های زیرزمینی استان توضیحاتی ارائه فرمایید.
مهندس "سيد محسن حسيني " معاون حفاظت و بهره برداري شركت‌آب منطقه اي گلستان: استان گلستان دارای وسعتی معادل 20437 کیلومتر مربع می باشدکه حدود 56 درصد مساحت آن را ارتفاعات (11439 کیلومتر مربع ) و حدود 44% مساحت آن را دشتها (8998 کیلومتر مربع) تشکیل می دهد . وسعت سفره های آب زیرزمینی استان حدود 4970 کیلومتر مربع معادل 55 درصد دشتهای استان و معادل 24 درصد وسعت استان می باشد .
در سطح استان سفره های آب زیرزمینی آبرفتی و سفره های آب زیرزمینی سازندهای سخت کربناته گسترش دارند . سفره های آب زیرزمینی سازندهای سخت استان در ارتفاعات حاشیه جنوبی دشتهای استان در سازندهای زمین شناسی منجمله آهکهای لار ، سازندهای مزدوران،خوش ییلاق و شمشک تشکیل شده است .
و سفره های آب زیرزمینی آبرفتی که در سطح دشتهای استان گسترش دارد شامل سه نوع آبخوان می باشد .
1- سفره آب زیرزمینی آزاد عمیق که در سرتاسر حاشیه جنوبی دشتهای استان گسترش دارد و دارای کمیت و کیفیت مناسب جهت شرب ، صنعت و کشاورزی بوده و تمامی میادین تامین آب شرب شهرها و روستاهای استان در این بخش واقع شده است .
2- سفره آب زیرزمینی آزاد کم عمق که در بخش های میانی و شمالی دشتهای استان گسترش دارد که در بخش های میانی دارای کمیت متوسط و کیفیت مناسب جهت کشاورزی و صنعت می باشد و به سمت بخش های شمال دارای کیفیت شور و نامناسب می شود .
3- سفره آب زیرزمینی تحت فشار که در زیر سفره کم عمق در بخش های میانی و شمالی دشتهای استان گسترش دارد . که در بخش های میانی دارای کمیت و کیفیت مناسب جهت کشاورزی و صنعت بوده و به سمت بخش های شمالی دارای کیفیت نامناسب و شور می شود .
نکته قابل توجه اینکه سفره های آب زیرزمینی استان فاقد سنگ کف مشخص بوده و طاق آب بسیار شور به عنوان سنگ کف سفره های آب زیرزمینی آبرفتی استان محسوب می شود .
تعداد چاه ها، قنات، رودخانه ها، سدها، آب بندان ها و چشمه های استان را برای اطلاع خوانندگان بیان کنید.
مهندس "سيد محسن حسيني " معاون حفاظت و بهره برداري شركت‌آب منطقه اي گلستان: تعداد کل چاهها و قنوات استان بالغ بر 25315 حلقه با تخلیه معادل یک میلیارد و یکصد و هفتاد و یک میلیون مترمکعب در سال می باشد که از این تعداد 306 رشته قنات با تخلیه معادل 5/43 میلیون مترمکعب و حدود 25009 حلقه چاه با تخلیه معادل 5/1127 میلیون مترمکعب در سال می باشد. از مجموع چاههای استان تعداد 317 حلقه چاه با تخلیه حدود 6/144 میلیون مترمکعب مربوط به بخش آب شرب و تعداد 1082 حلقه چاه با تخلیه حدود 4/31 میلیون مترمکعب در سال مربوط به بخش صنعت و حدود 23916 حلقه چاه با تخلیه حدود 995 میلیون مترمکعب در سال مربوط به بخش کشاورزی است .
ضمناً از مجموع چاه های استان حدود 35 درصد شامل چاههای عمیق با عمق بیشتر از 50 متر و 65 درصد از چاههای استان بصورت چاه های نیمه عمیق با عمق کمتر از 50 متر می باشد .
بارها گفته شده که وضعیت آب های زیرزمینی در آستانه خط قرمز قرار دارد، این مساله را تشریح کنید.
مهندس "سيد محسن حسيني " معاون حفاظت و بهره برداري شركت‌آب منطقه اي گلستان: پتانسیل سفره های آب زیرزمینی استان حدود 1250 میلیون مترمکعب در سال برآورد شده است که از این مقدار در شرایط فعلی به میزان 1171 میلیون مترمکعب در سال که حدود 94 درصد از پتانسیل سفره های آب زیرزمینی استان محسوب می شود . در بخش های مختلف مصرف شامل شرب ، صنعت و کشاورزی بهره برداری می شود و با توجه به وابستگی شدید آب شرب استان به آبهای زیرزمینی مابقی پتانسیل قابل توسعه بهره برداری از آبهای زیرزمینی استان به تامین آب شرب و صنعت اختصاص داده شده است و امکان توسعه بهره برداری از آبهای زیرزمینی استان برای مصارف کشاورزی وجود ندارد . لذا بر این اساس آبهای زیرزمینی استان بلحاظ توسعه بهره برداری در آستانه خط قرمز قرار گرفته است و حفاظت کمی و کیفی آن دارای اولویت و اهمیت بالایی می باشد .
نقش مردم برای حفاظت از منابع آب های زیرزمینی چگونه است؟
مهندس "سيد محسن حسيني " معاون حفاظت و بهره برداري شركت‌آب منطقه اي گلستان: اصولا حفاظت از آبهای زیرزمینی بدون مشارکت مردم و بهره برداران امکان پذیر نمی باشد و ما اعتقاد داریم که نقش اصلی حفاظت از منابع آبهای زیرزمینی بعهده مردم و بهره برداران می باشد و انتظار داریم بهره برداران و مشترکین آبهای زیرزمینی در راستای حفظ و حراست از تاسیسات و سرمایه گذاری های صورت گرفته توسط خودشان و حفظ سفره های آب زیرزمینی که
بعنوان سرمایه ملی محسوب می شوند در این خصوص همکاری لازم با این شرکت داشته باشند و در این خصوص این شرکت اقدامات گسترده ای جهت آگاهی رسانی به مردم در خصوص وضعیت و محدودیت های پتانسیل منابع آبی استان و مشکلاتی که اضافه برداشت از سفره های آب زیرزمینی ممکن است در پی داشته باشد از طریق برگزاری سمینارهای هم اندیشی در سطح شهرها و روستاهای استان و نیز اطلاع رسانی از طریق صدا و سیما و جراید انجام می دهد.
شرکت آب منطقه ای گلستان برای حفاظت از این منابع چه برنامه هایی را انجام داده است؟
شرکت آب منطقه ای گلستان برای حفاظت از این منابع چه برنامه هایی را انجام داده است . از سال 1384 در جهت حفاظت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی استان پروژه ای تحت عنوان تعادل بخشی و تغذیه مصنوعی آبهای زیرزمینی در سطح شرکت آغاز شده است بطوریکه در قالب پروژه مطالعه و اجرای تغذیه مصنوعی تاکنون مطالعات فاز اول تغذیه مصنوعی زون جنوبی استان که تمامی میادین تامین آب شرب استان در این زون متمرکز است در قالب 4 پروژه مطالعاتی از طریق مشاوران طرف قرارداد به اتمام رسیده است و مطالعات فاز دوم تغذیه مصنوعی مناطق حد فاصل کردکوی تا گرگان در قالب دو پروژه مطالعاتی از طریق مشاوران طرف قرارداد نیز به اتمام رسیده . ضمنا در جهت تقویت کمی و کیفی آبهای زیرزمینی بخش های جنوبی استان تاکنون 5 طرح تغذیه مصنوعی در مناطق جفاکنده بندرگز ، منطقه انجیرآب ، گلو و منطقه قرن آباد شهرستان گرگان و منطقه شفیع آباد رامیان احداث شده است .
و در قالب طرح تعادل بخشی آبهای زیرزمینی استان نیز پروژه های متعددی منجمله راه اندازی گروههای گشت و بازرسی در سطح دشتهای استان با هدف حضور مستمر و مداوم در سطح دشت ها به منظور جلوگیری از حفر چاههای غیرمجاز جدید و جلوگیری از فعالیت دستگاههای غیرمجاز و شناسایی چاههای غیرمجاز محفوره قدیمی و کنترل بهره برداری از چاههای مجاز و کنترل و نظارت بر عملکرد شرکت های حفاری اجرا شده است و در این خصوص تعداد 14 گروه گشت و بازرسی در سطح دشتهای استان فعال می باشند . از دیگر پروژه های اجرا شده در قالب پروژه تعادل بخشی خرید و نصب کنتورهای هوشمند آب و برق
می باشد که این نوع کنتورها دارای کارآیی اندازه گیری میزان برق و آبدهی چاهها بوده و به جای کنتورهای برق و کنتورهای حجمی آب فعلی مورد استفاده قرار می گیرند و با استفاده از انرژی برق مصرفی چاههای برقی میزان آب تخلیه شده از چاهها را اندازه گیری می کنند که در این راستا تا کنون تعداد 587 دستگاه کنتور هوشمند آب و برق از محل اعتبارات تعادل بخشی خریداری شده و عملیات نصب آن با هماهنگی شرکت توزیع نیروی برق استان و از طریق پیمانکار از حدود 1 ماه پیش آغاز شده است که نصب کنتورهای هوشمند آب و برق نقش مهمی در کنترل بهره برداری از چاههای برقی خواهد داشت .
پروژه مطالعه و ایجاد تشکل آب بران آبهای زیرزمینی از دیگر پروژه های در حال اجراء در قالب جلب مشارکتهای مردمی در در خصوص بهره برداری بهینه و حفاظت از آبهای زیرزمینی می باشد که بصورت پروژه پایلوت در حوزه شهرستان بندرگز با هدف
جلب مشارکت های مردمی در بهره برداری و حفاظت از آب های زیرزمینی در حال اجرا می باشد. مطالعات تعیین سقف مجاز کف شکنی چاهها نیز بعنوان یک پروژه در قالب طرح تعادل بخشی در مناطق حد فاصل بندرگز تا گرگان از طریق مشاور طرف قرارداد جهت تعیین عمق نهایی کف شکنی چاههای کشاورزی و حفظ بخشی از سفره های آب زیرزمینی به منظور تامین آب شرب دراز مدت شهرها و روستاهای منطقه در حال انجام است .
و تهیه بانک اطلاعاتی چاهها و اسکن تعداد بالغ بر 25000 پرونده چاهها نیز جهت تهیه بایگانی الکترونیکی پرونده ها به منظور حفظ و حراست بهتر از سوابق و پرونده ها و دسترسی آسان به سوابق انجام گردیده است .
ضمنا پروژه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی مصرف بهینه و حفظ و حراست از آبهای زیرزمینی نیز بعنوان یکی از پروژه های مهم طرح تعادل بخشی در حال انجام است بطوریکه تا کنون با برگزاری بالغ بر 11 سمینار هم اندیشی نقش مردم در حفظ و حراست از آبهای زیرزمینی و نیز حدود 20 سمینار روستایی با حضور مقامات محلی و اعضاء شورای اسلامی و دهیاران و کشاورزان برگزار گردیده و نیز تهیه برنامه های آموزشی رادیو و تلویزیونی در قالب تهیه و اجرای برنامه رادیویی آب هدیه الهی ، تهیه و پخش تیزرهای تلویزیونی ، تهیه و پخش زیرنویس های تلویزیونی و نیز چاپ زیرنویس های روزنامه ای و برگزاری جلسات با مقامات و مسئولین ادارات این امر مهم در حال انجام است.
