تسریع در اجرای برنامه جامع سازگاری گلستان با کم‌آبی به‌دلیل جدی ترشدن خشکسالی در گلستان ، به اعتقاد کارشناسان ضرورتی انکار ناپذیر است که اقدامات مورد نیاز این بخش باید با برنامه‌ریزی اصولی در ۲ حوزه مصرف بهینه منابع زیرزمینی و برداشت آب از دریای خزر انجام شود.
سرپرست شرکت آب منطقه ای گلستان در جلسه قرارگاه بازسازی سیل استان در رابطه با وضعیت لایروبی رودخانه های استان گفت: از ابتدای خرداد سالجاری تاکنون ۲۵۲ کیلومتر لایروبی در رودخانه های استان انجام شده که ۱۴۱ کیلومتر در گرگانرود، ۷۰ کیلومتر در حوضه قره سو، ۲۳کیلومتر در اترک، ۹ کیلومتر در نکارود و ۹ کیلومتر نیز در خلیج گرگان انجام شده است..
گزارش خشکسالی استان گلستان در سه ماهه پاییز سال آبی 99-98 توسط مدیریت مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای گلستان تهیه شده است که خلاصه ای از این گزارش به منظور اطلاع رسانی عمومی برای مشارکت و همکاری بیشتر هم استانی های عزیز در مدیریت بهینه منابع آب استان، منتشر می گردد :
گزارش خشکسالی استان گلستان در سال آبی 97-96 توسط مدیریت مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه ای گلستان تهیه شده است که خلاصه ای از این گزارش به منظور اطلاع رسانی عمومی برای مشارکت و همکاری بیشتر هم استانی های عزیز در مدیریت بهینه منابع آب استان، منتشر می گردد :
بولتن خبری بریده جراید و بازتاب رسانه ای نیمه اول دی ماه شرکت آب منطقه ای گلستان منتشر شد..
میزان بارندگی در استان گلستان از اول سال آبی جاری تا انتهای اردیبهشت ماه ، 339 میلی متر بوده است که نسبت به آمار بلند مدت مشابه که 395 میلی متر بوده 14درصد کاهش بارندگی را نشان می دهد. این میزان کاهش بارندگی در حوضه های آبریز پنج گانه استان متفاوت است. در حوضه آبریز گرگانرود 11درصد، حوضه اترک 18 درصد، حوضه خلیج گرگان 23 درصد، حوضه قره سو 24 درصد و در حوضه نکارود علیا 39 درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه دراز مدت اتفاق افتاده است.
بر اساس قانون توزیع عادلانه آب، بستر انهار طبیعی و رودخانه ها اعم از اینکه دائمی یا فصلی باشد و نیز مسیل ها در اختیار نظام جمهوری اسلامی و تعیین پهنای بستر و حریم آن ها از وظایف وزارت نیرو است و بر اساس آیین نامه تعیین حد بستر رودخانه ها، انهار و مسیل ها این کار بر عهده شرکت های آب منطقه ای قرار گرفته است.
قانون توزیع عادلانه آب نسبت به آلودگی منابع آبی حساسیت نشان داده ومتولی آن را نیز مشخص کرده است. بر اساس ماده 46 این قانون، ممانعت، پیشگیری و جلوگیری از آلودگی آب به سازمان حفاظت محیط زیست محول شده است. ولی با توجه به مسئولیت های وزارت نیرو از جمله، اجازه انحصاری تخصیص آب توسط این وزارتخانه، تامین و توزیع آب آشامیدنی مردم در شهرها و روستاها، دفع بهداشتی پساب ها ی حاصله از مصرف بخش شرب، مدیریت تاسیسات آبی بزرگ مقیاس و بخشی از تاسیسات آبی کوچک مقیاس، وزارت نیرو در راستای حفاظت از کیفیت منابع آب اعم از سطحی و زیرزمینی برنامه ریزی هایی را انجام و پیگیری هایی در حد مقدورات و اعتبارات به انجام می رساند.
رودخانه ها به عنوان شریان های حیات بخش زندگی برای ادامه حیات بشر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هستند. رودخانه ها یکی از منابع زیست محیطی مهمی هستند که به دلیل جریان داشتن در مسیرهای به نسبت طولانی و مواجه شدن با شرایط و فعالیت های مختلف طبیعی و ساخته دست بشر مورد آسیب قرار می گیرند و بستری ناپایدار را پدید می آورند. از جمله این ناپایداری ها، تخریب بسترو دیواره های رودخانه به دلیل سیلاب ها است و به همین دلیل رودخانه ها برای پایداری و حیات خود نیازمند ساماندهی و دیواره سازی هستند.
منابع تجدید پذیر آب هر منطقه و محدوده میزان آبی است که پس از بارش ( با کسر تبخیر) در مجاری آبی و یا رودخانه ها جاری می شود. و یا با فرو رفتن در زمین در آّبخوان ها تجمع پیدا می کند. لذا میزان پتانسیل آب تجدید پذیر استان به عواملی همچون: میزان بارندگی در استان، ماه های دارای بارندگی، شدت و مدت هر بارش، نوع بارش اعم از برف یا باران، دما و باد غالب در زمان بارش و پس از آن میزان تبخیر که خود نتیجه عوامل مختلفی مثل رطوبت هوا، تعداد روزهای آفتابی و شدت آفتاب جهت باد غالب و شدت و تداوم آن می باشد بستگی دارد.
به رغم اینکه عمر مفید سد وشمگیر 30 ساله تعریف شده بود اما این سد به مدد تعمیرات و نگهداری به موقع و مناسب، مهربانانه در آستانه ۴۷ سالگی استوار ایستاده است تا کشاورزان و پرورش دهندگان آبزیان منطقه همچنان امیدوار به آبادانی و خرمی اراضی خود باشند.
حفر چاه های عمیق کشاورزی از دهه 50 در کشور آغاز شده و در دهه های 60 و 70 به اوج خود رسید که با توجه به آبخوانهای مختلف همچنان ادامه یافته است.
منابع آب زیرزمینی منابع محدودی هستند که حاصل بخشی از بارندگی است که در زمین نفوذ کرده و سپس توسط سازه های آبی مانند چاه ها و قنوات مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس مطالعات انجام شده در کشور، میزان آّب قابل برنامه ریزی جهت استحصال از آبخوان های زیرزمینی دارای محدودیت است و این محدودیت بر اساس ابلاغیه سال 95 وزارت نیرو 75 درصد ذخیره آبخوان در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر از هر 100 واحد آب نفوذ یافته و ذخیره شده در آبخوان بیش از 75 درصد آن نباید استحصال شود. در غیر این صورت آسیب های فراوانی به آبخوان، چاه های حفر شده در آبخوان و تاسیسات ایجاد شده در سطح زمین که آبخوان در زیر آن قرار دارد ایجاد می شود.
منابع آبی استان از بارش هایی تامین می شود که به اشکال مختلف به سطح استان بارش دارند. این نزولات جوی به شکل رواناب در سطح زمین جاری می شوند و یا در سازندهای زیرزمینی به سفره های آب زیرزمینی وارد می شوند. عوامل متعددی از جمله طبیعی و عوامل ساخت دست بشر موجب می شود در مسیر چرخه آب آلودگی یا ناخالصی به آن وارد شود. مثلا عبور آب رودخانه ها از سازندهای نمکی ،املاح را در خود حل می کند و موجب شوری آب می شود.
در استان گلستان 1235 میلیون متر مکعب آب سطحی در جریان است که برای استحصال بهنگام و نابهنگام آن به میزان بیش از 860 میلیون متر مکعب ظرفیت سازی شده است.
در کشور ما نبود تعادل بین عرضه و تقاضا، منابع آب را در وضعیتی بحرانی قرار داده است. ازجمله راه های ایجاد تعادل در این زمینه، پایش میزان منابع و مصارف،جلوگیری از برداشت های بی رویه ی منابع آب، دادن آگاهی به کشاورزان و ذی نفعان، کاهش تصدی گری دولت و انتقال مدیریت آب است. تشکل آب بران در همین راستا به وجود آمده و گسترش یافته است. این تشکل سازمانی برای مدیریت و استفاده ی بهینه از منابع آب با تأکید بر مشارکت کلیه ی گروه های ذی نفع و ذی مدخل است.
سد نرماب یکی از پروژه های بزرگ عمرانی استان گلستان در شهرستان مینودشت است. منطقه مینودشت دارای استعدادهای خدادادی زیادی است و به عقیده مسئولان، پروژه سد نرماب منشاء تحولات خوبی در منطقه خواهد بود.
در سال های اخیر به دلیل افزایش قیمت برنج و صرفه اقتصادی آن، سطح زیر کشت این محصول در کشور به شدت افزایش یافته است و این موضوع باعث تشدید بحران آب در گلستان شده است.
تغییر شرایط اقلیمی، کاهش نزولات جوی، بروز پدیده خشکسالی، مصرف بی رویه و ورود انواع آلاینده ها به منابع آبی از عوامل اصلی بحران کم آبی در سرزمین خشک و بیابانی ایران و نیز استان گلستان با یک میلیون و 850 هزار نفر جمعیت است.
حفر چاه‌های آب عمیق کشاورزی از دهه 1340 در کشور آغاز شد و در دهه 60 و 70 اوج گرفت و از 20 سال گذشته علیرغم هشدارهای کارشناسان همچنان ادامه یافته است. گرچه در یکی دو سال اخیر از شدت آن کاسته شد اما چاه‌هایی بصورت مجاز و غیرمجاز برای انواع مصارف آشامیدنی، کشاورزی، صنعت و حتی خدمات (فضای سبز شهرها) در گوشه وکنار کشور به‌صورت چراغ خاموش حفر می‌شوند. به همین ترتیب در 10 ساله اخیر وضعیت منابع آبی استان گلستان هم هر روز به نسبت قبل بدتر شده است و سایه خشکسالی بر سر استان گسترده شده به گونه ای که در فصل گرم سال حتی تامین آب شرب شهروندان گلستانی دچار مشکل شده است.
